“هنر تسلی به کسانی است که زندگی درونشان را شکسته است “شاید این جمله از ونسان ونگوک بهترین انتخاب برای شروع این مقاله باشد.از زمانی که انسان هنر را بر روی دیوار غار نقش می زد تا زمانی که با دستانش به گل زیبایی می بخشید تا همین روزها و دنیای هنر مدرن ،هنر و صنایع دستی همواره راهی برای ابراز احساساتی بودند که انسان نمی توانست با کلمات آن را بیان کند.هنر با بیان احساسات و تجربه ها این امکان را به افراد می دهد تا با مشکلات و تروماهای خود مواجه شوند و آن را بهبود ببخشند ،به طور کلی هنر به عنوان یک ابزار درمانی و تسلی دهنده عمل می کند.
آیا احساس شادی را در هنگام شرکت در فعالیت های فرهنگی مانند موسیقی، موزه ها، گروه های رقص و تئاتر تجربه کرده اید؟ درگیر شدن با هنر می تواند اثرات قدرتمند و ماندگاری بر سلامتی داشته باشد. اکنون تعداد بیشتری از مردم درک می کنند که هنر و فرهنگ می تواند نقش ارزشمندی در کمک به افرادی که مشکلات سلامت روان دارند ایفا کند
در ادامه این مطب به اهمیت سلامت روان و معرفی هنر درمانی میپردازیم
سلامت روان
در پس هیاهوی زندگی جایی که جسم به ظاهر پابرجاست ، روان است که بار سنگین احساسات ،افکارو تجربه ها را به دوش میکشد
پرورش سلامت روان نه تنها عملکرد روزانه ما را بهبود می بخشد، بلکه می تواند به ما در کنترل یا حداقل مبارزه با برخی از مشکلات سلامت جسمانی که مستقیماً با شرایط سلامت روان مرتبط هستند کمک کند.سامتی دارای سه بخش جسمانی ، روانی و اجتماعی است که هیچ کدام از این سه بخش از همدیگر جدا نیستند و بر هم تاثیر می گذارند به عنوان مثال، افسردگی خطر ابتلا به بسیاری از مشکلات سلامت جسمی مانند دیابت، بیماری قلبی و سکته را افزایش می دهد.
طبق آمار سازمان جهانی بهداشت، از بین هر 8 تا 5 نفر،1نفر مبتلا به اختلالات روانی است . همین امر باعث شده در دهه های اخیر به موضوع سلامت روان اهمیت بسیاری داده شود، در حالی که سلامت جسمانی اغلب مورد توجه بوده و اهمیت سلامت روان اغلب نادیده گرفته می شده است در دنیایی که تا چند سال پیش تنها شادی به رسمیت شناخته می شد اکنون افراد این شجاعت را پیدا کردند که بدون ترس از قضاوت شدن از افسردگی ، اندوه ، اظطراب و ترس های خود صحبت کنند
همه این ها باعث شد که انسان به حال خوب بیشتر توجه کند و به جای فرار کردن و سرگرم کردن خود با صنعت سرگرمی و شبکه های مجازی برای انکار رنج های روحی خود به فکر درمان بیافتد .
تاثیرات سلامت روان در زندگی روزمره
سلامت روان عمیقاً بر نحوه تفکر، عمل و تعامل ما در زندگی روزمره تأثیر می گذارد. سلامت روانی خوب ما را قادر می‌سازد تا با چالش‌های زندگی با انعطاف‌پذیری روبرو شویم، روابط قوی و معنی‌داری ایجاد کنیم و تصمیم‌هایی بگیریم که آینده مثبتی را برای خود و جامعه‌مان رقم می‌زند. به رسمیت شناختن اهمیت سلامت روان برای تقویت جامعه ای سالم تر کلیدی است، زیرا پایه و اساس انعطاف پذیری فردی، ارتباط موثر و رفاه جمعی را می گذارد.
هنر درمانی
هنر شامل مجموعه‌ای از هنرهای تجسمی و نمایشی مانند صنایع دستی، مجسمه‌سازی، هنر دیجیتال، موسیقی، فیلم، ادبیات، رقص، و آشپزی است.
هنردرمانی، طبق تعریف انجمن هنردرمانگران بریتانیا، نوعی روان‌درمانی است که از رسانه‌های هنری برای بیان و ارتباط استفاده می‌کند. در این روش، نیازی به تجربه یا مهارت قبلی در هنر نیست. هدف هنردرمانی کمک به تغییر و رشد شخصی در محیطی امن و راحت از طریق استفاده از مواد هنری است.
این رشته خلاقانه، بخشی از برنامه‌های بنیاد سلامت روان است و ابزاری برای بیان احساسات و افزایش کنترل بر زندگی فراهم می‌کند. با توجه به بار سنگین اختلالات روانی بر سیستم‌های بهداشتی و عوارض جانبی داروهای ضدروان‌پریشی، هنردرمانی به‌عنوان یک روش تکمیلی برای بهبود کیفیت زندگی بیماران طی بیش از نیم قرن گذشته مورد استفاده قرار گرفته است.
هنردرمانی در محیط‌های سلامت روان محبوبیت بسیاری پیدا کرده است، زیرا رویکردی مبتنی بر بهبودی و شخص محوری را ارائه می‌کند که شامل نیازهای عاطفی، معنوی، اجتماعی و خواسته‌های بالینی است.بسیاری از فرهنگ ها این ایده را پذیرفته اند که بیان هنری ممکن است به طور قابل توجهی به روند درمان کمک کند. در طول تاریخ، مردم از نقاشی، داستان سرایی، رقص، یوگا و سرود به عنوان آیین های شفابخش استفاده کرده اند.
تاثیرات هنر درمانی
همانطور که اشاره کردیم، درگیر شدن با هنر، فعالیت‌های اجتماعی و تعامل در جوامع ما می‌تواند به چالش‌های بزرگی مانند پیری و تنهایی کمک کند. این می تواند به تقویت اعتماد به نفس کمک کند و باعث شود ما احساس تعهد و انعطاف پذیری بیشتری داشته باشیم. علاوه بر این مزایا، مشارکت هنری باعث کاهش اضطراب، افسردگی و استرس نیز می شود
در طول دهه گذشته، روانشناسان سلامت به دقت بررسی کرده اند که چگونه هنر درمانی به درمان آسیب های عاطفی، افزایش آگاهی از خود و دیگران، ایجاد ظرفیت بازتاب خود، کاهش تظاهرات ذهنی و تغییر رفتارها و شیوه تفکر کمک می کند.بر اساس مطالعه جدیدی که در مجله Frontiers in Public Health منتشر شده است، انجام فعالیت های خلاقانه مانند هنر و صنایع دستی به اندازه داشتن شغل برای سلامت روان مفید است.
هنر درمانی به ما این امکان را می دهد که خودمان را به صورت بصری بیان کنیم و کمتر به بیان کلامی تکیه کنیم. اگر مراجعه کننده در حال فاجعه سازی باشد، بیان کلامی می تواند کار دشواری باشد. احساس غرق شدن می تواند بیان کلامی را دشوار کند و سپس بر درک شخص از احساسات و افکار خود مدیریتی تأثیر منفی می گذارد.هنر درمانی با دور کردن توجه از نشخوار فکری به تسهیل اختلال شناختی کمک می کند. این تغییر جهت افکار به تنظیم سیستم عصبی کمک می کند.
هنر درمانی و اضطراب
اضطراب به مسائل فکری و رفتاری اطلاق می شود که از ترس و نگرانی بیش از حد ناشی می شود.ترس به بهترین وجه به عنوان یک پاسخ احساسی به یک تهدید واقعی یا درک شده توصیف می شود، در حالی که اضطراب بر پیش بینی یک تهدید آینده تمرکز دارد. اضطراب اغلب با کلماتی مانند استرس، نگرانی یا عصبی توصیف می شود.
اگر اضطراب را تجربه می کنید، مطمئنا تنها نیستید. در سال 2019، 301 میلیون نفر در سراسر جهان با اضطراب زندگی می کردند. پس از سال اول همه گیری کووید-19، سازمان بهداشت جهانی (WHO) گزارش داد که شیوع اضطراب 25 درصد افزایش یافته است.
هنگامی که با اضطراب دست و پنجه نرم می کنید، ممکن است احساسات شدیدی را تجربه کنید. بیان این احساسات لزوما ساده یا آسان نیست. هنر درمانی می تواند راهی ایمن و سازنده – فراتر از کلمات – برای بیان احساسات ارائه دهد و منجر به تسکین و رهایی از نگرانی، وحشت یا ترس شود.
در زیر خلاصه ای از برخی از مزایای هنر درمانی برای کمک به اضطراب آورده شده است:
- سیستم عصبی را آرام می کند
- به عنوان حواس پرتی عمل می کند
- نشخوار فکری را قطع می کند
- تمرکز روی یک چیز را تشویق می کند
- در اثر خلق چیزی عزت نفس را افزایش می دهد
چند فعالیت ساده هنر درمانی
در اینجا چند تمرین ساده هنر درمانی را به شما معرفی می کنیم .یکی از جنبه های کلیدی هنر درمانی این است که نیازی نیست در طراحی یا هنر “خوب” یا مهارت بالایی داشته باشید. هنر درمانی بیشتر در مورد فرآیند خلقت است، نه ظاهر نهایی هنر شما.
کلاژ سازی
قیچی را بردارید و چسب بزنید! از تصاویر و کلمات مجلات و روزنامه ها استفاده کنید تا کلاژی بسازید که نشان دهنده شخصیت و هویت شما باشد. این فعالیت هنری می تواند یک نقطه شروع عالی برای کسانی باشد که به توانایی خلاقانه خود اطمینان ندارند. برای درست کردن یک کلاژ دیجیتال می توانید از اپلیکیشن هایی مانند Adobe Photoshop یا canva استفاده کنی
موسیقی به نقاشی
آیا آن صدا را می شنوید؟ نقاشی با موسیقی یک پروژه هنر درمانی سرگرم کننده و گویا است که باید توسط خودتان یا با دوستان دنبال کنید. به ریتم و ملودی آهنگ مورد علاقه خود گوش دهید و نمایشی بصری از احساساتی که موسیقی برمی انگیزد ایجاد کنید. ما پیشنهاد می کنیم از مواد هنری استفاده کنید که در حین رنگ آمیزی آزادانه جریان داشته باشند مانند آبرنگ یا گواش .
تابلوهای چشم انداز
همانند ساخت کلاژ، یک تابلوی دید می‌تواند شامل طیف گسترده‌ای از تصاویر، کلمات و هنر در هر دو نمایش دیجیتال و فیزیکی باشد. تابلوی چشم انداز نشان دهنده رویاها و آرزوهای شماست در حالی که ساختن یک کولاژ معمولا نشان دهنده سلامت و رفاه روانی شماست. تابلوهای چشم انداز می توانند به عنوان یادآوری روزانه از آنچه می خواهید در زندگی به انجام برسانید خدمت کنند.
جعبه های حافظه
با تزئین یک جعبه کوچک و پر کردن آن با اشیایی که دارای ارزش احساسی هستند، یک جعبه حافظه ایجاد کنید. این فعالیت می تواند به شما کمک کند تا در مورد خاطرات و احساسات مرتبط با اشیاء خاص فکر کنید. همچنین می تواند به شما کمک کند تا از تجربیات گذشته ای که اشیاء خاصی نشان می دهند، استفاده کنید.
داستان های سنگ
استوری سنگ درمانی شامل نقاشی یا کشیدن تصاویر بر روی سنگ های صاف و استفاده از آنها برای خلق و گفتن داستان است. این فعالیت می تواند به شما کمک کند تا روایت ها و موضوعاتی را که برای شما معنادار هستند کشف کنید. سنگ داستان که معمولا توسط مربیان و درمانگران استفاده می شود، به کودکان اجازه می دهد تا از تخیل خود استفاده کنند و دایره لغات خود را ارتقا دهند.
چرخ احساسات
ایجاد چرخه رنگ احساسات راهی معنادار برای نشان دادن احساسات به شیوه‌ای خلاقانه است. در این فعالیت، یک دایره به تعداد مشخصی بخش تقسیم می‌شود و هر بخش به یک احساس خاص اختصاص می‌یابد. سپس می توانید رنگ آمیزی، ترسیم، طرح یا نقاشی کنید که دوست دارید هر احساسی شبیه به آن باشد. پس از اتمام، به این فکر کنید که چرا مضامین، رنگ‌ها یا طرح‌های خاصی را انتخاب کرده‌اید.
از دیرباز هنر و صنایع دستی به عنوان آیینه ای از تجربیات انسانی درک عمیق تری از چالش ها و زیبایی های روح بشر را فراهم کرده است با برسی مضامین ادبی می توان به روشنی دریافت که بسیاری از نویسندگان و شاعران درد و رنج های روانی را به زبانی دلنشین و گویا بیان کرده اند.
در ژاپن هنری وجود دارد به نام کینسوگی ،یعنی هنر ترمیم ظروف شکسته شده با طلا ،نقره و پلاتین. فلسفه پشت آن این است که، این کمال نیست که انسان ز بلکه تجربه و شکست های شخص است که باعث ارزشمند شدن آن می شود . شروع درمان و مراجعه به کارشناسان حوزه سلامت روان نشانه ی این است که ما شهامت لازم برای مواجه با ضعف ها و مشکلات خود را دارا هستیم
بنا براین شایسته است که در برنامه های اجتماعی توجه بیشتری به نقش هنر در سلامت روان شود این امر نه تنها به غنای فرهنگی جامعه می افزاید بله به ایجاد فضایی سالم تر . شاداب تر برای زندگی انسان کمک می کند .